ĐA VŨ TRỤ LÀ GÌ

Đa ngoài hành tinh (multiverse) là 1 trong những tập đưa định những vũ trụ khả dĩ ( trong số đó có thiên hà của chúng ta) gồm mọi sự tồn tại đồ lý: không thời gian, vật hóa học , năng lượng các định chính sách vật lý, các hằng số thứ lý. Phần lớn vũ trụ khác nhau trong đa vũ trụ còn có những lúc được hotline là vũ trụ tuy nhiên song (parallel universe).

Bạn đang xem: Đa vũ trụ là gì

Từ nhiều vũ trụ được áp dụng bởi Williams James năm 1895, J.C.Powys năm 1955 và vị nhà tiểu thuyết viễn tưởng Michael Moorcock năm 1962.

Khái niệm nhiều vũ trụ từ kỹ thuật viễn tưởng đã cách vào các tạp chí khoa học từ thời điểm năm 1990. Nhiều nhà khoa học cho rằng tồn tại triệu triệu ngoài hành tinh khác, mỗi vũ trụ với phần nhiều định công cụ vật lý riêng nằm quanh đó chân trời quan gần cạnh của chúng ta. Toàn bộ được hotline là đa vũ trụ (multiverse).

Đa vũ trụ không phải là một kim chỉ nan song đó là hệ quả trả định của một số kim chỉ nan và những triết lý này vốn đã bao gồm tiên đoán hoàn toàn có thể kiểm nghiệm ngay trong thiên hà của chúng ta.

Đa vũ trụ đem đến nhiều ánh sáng mớ lạ và độc đáo không phần lớn cho trang bị lý học mà còn đề ra nhiều vấn đề thâm thúy về dìm thức luận so với thế giới một cách khách quan trong triết học (và giải pháp hiểu nhiều ý tưởng tương đồng trong tôn giáo).

Hiện nay các nhà vật lý gần như tin vào giả thuyết nhiều vũ trụ ở nhiều mức khác nhau <1>, hình như giả thuyết đa vũ trụ quá hấp dẫn về những mặt để những nhà đồ dùng lý hoàn toàn có thể cưỡng lại lòng tin so với giả thuyết này.

Phân lớp đa vũ trụ theo Tegmark

Nhiều nhà vật lý cho rằng cách phân nhiều vũ trụ dưới đây thành tư mức của tác giả Max Tegmark <2> là triệt để, đầy đủ và phản ánh được đa số khía cạnh của vấn đề.

1 / nút 1 (lạm vạc dẫn đến hơn cả I)Đa vũ trụ ở mức 1 chính là vũ trụ vô tận, tiên lượng bởi định hướng tương đối tổng quát của Einstein mang đến hình học tập phẳng và hyperbolic.

2 / nút II (LTD-lý thuyết dây với có mang “phong cảnh” , các lỗ đen,… dẫn đến mức II)Một số vô cùng những thể tích Hubble đã che đầy ngoài hành tinh này. đều điều khả dĩ ( tức là tượng hợp với các định luật pháp vật lý) đều hoàn toàn có thể hình thành, hầu hết sự nuốm với xác suất khác không đều hoàn toàn có thể xảy ra nơi nào đó nếu ngoài trái đất là vô hạn.

Liệu tất cả một alter ego (một dòng tôi khác) tồn tại tuy nhiên song với bản thân ta? Các mô hình vũ trụ hiện đại chứng tỏ rằng mỗi bạn có thể có một “bản sao” sống trên một ngoài trái đất cách xa ta khoảng chừng 10^28 m. Khoảng cách đó thừa xa tuy vậy không vì thế mà khiến cho cái bóng đó (doppelgọnger) trở yêu cầu kém hiện nay thực. Điều khẳng định này hoàn toàn có thể suy từ lý thuyết xác suất và từ trả định rằng vũ trụ là vô hạn và vật chất phân bổ đều xét ở kích thước vĩ mô (những điều giả định đó lại là đầy đủ điều mà fan ta đang quan ngay cạnh được). Trong một không khí vô hạn đều điều tưởng chừng như không thể hầu hết trở thành tất cả thể. Bây giờ chúng ta chỉ quan liền kề được một vùng gọi là thể tích Hubble có form size 10^26 m. Ta có thể chẳng lúc nào thấy được dòng tôi khác đó. Và cái tôi không giống đó cũng đều có một thể tích Hubble riêng, một dải ngân hà riêng. Mỗi vũ trụ là một phần nhỏ của “đa vũ trụ – multiverse”.

Đa dải ngân hà mức I phía bên trong một bong bóng (bubble), trong khi còn nhiều bọt bong bóng khác, tập hợp các bọt đó làm thành đa vũ trụ nấc II (xem góc trái bên dưới của hình)

a.Lý thuyết dây LTD

Theo LTD ngoài 4d không thời gian còn tồn tại một số chiều dư (extra dimension), đầy đủ chiều dư đang cuộn lại (compắc hóa ) thành một nhiều tạp có cấu tạo nhất định với tên đa tạp Calabi-Yau do yên cầu bởi một số trong những điều kiện đồ dùng lý. Susskind phát triển khái niệm về đa vũ trụ và gửi ra cách nhìn “phong cảnh (landscape)” vào LTD .

Các hình trạng compắc hóa dẫn mang đến 10^500 phương án, số phương án này còn to hơn cả số nguyên tử trong toàn vũ trụ! Điều này dẫn mang đến một phong cảnh (danh từ bỏ của Leonard Susskin ) gồm đồi núi với 10^500 thung lũng ứng với chân không và là đại lý cho phát minh về nhiều vũ trụ.

Lý thuyết dây (LTD) cùng với khái niệm cảnh quan (landscape) có thể chấp nhận được sự sống thọ hằng hà vũ trụ khác nhau.

b.Đa dải ngân hà theo Smolin

Smolin nhận định rằng những vũ trụ con hoàn toàn có thể phát sinh từ hầu như vũ trụ vẫn tồn tại thông qua cơ chế co (collapse) hấp dẫn. Theo bức tranh truyền thống khi một sao co thành một lỗ đen, một điểm kỳ quái không thời hạn sẽ có mặt ở nội vùng của lỗ đen. Smolin đưa định rằng một giải pháp tiếp cận lượng tử sẽ mang lại ta thay bởi vì điểm kỳ dị là 1 trong những vùng không gian lạm phát liên thông cùng với không thời hạn của họ bằng một lỗ sâu đục.

Sau đó quy trình bốc tương đối Hawking giảm đứt lỗ sâu đục và như vậy cắt đứt côn trùng liên thông giữa vũ trụ nhỏ vừa sinh ra (xem hình dưới đây)

3 / nút III (CHLT-cơ học lượng tử dẫn đến hơn cả III)

Đa ngoài hành tinh mức I&II là những trái đất nằm giải pháp xa nhau ko kể cả miền quan tiền trắc của thiên văn, tuy vậy đa dải ngân hà mức III lại nằm quanh luẩn quẩn gần bọn chúng ta. (xem hình 2).

Xem thêm: Tiểu Sử Ca Sĩ, Nhạc Sĩ Duy Mạnh, Duy Mạnh Sinh Năm Bao Nhiêu

Một thực tại cổ điển sẽ là trạng thái chồng chất của nhiều thực tại cổ điển khác cùng việc bóc (splitting) trạng thái chồng chất kia sẽ gắn sát với những phần trăm (phù hợp với xác suất trong phép collapse). Sự ck chất các thế giới truyền thống đó cấu thành nhiều vũ trụ nấc III (xem góc yêu cầu dưới của hình 6). Cơ học tập lượng tử tiên đoán một vài lớn những vũ trụ tuy vậy song.

Hãy tưởng tượng một con súc nhan sắc 6 mặt. Khi chúng ta ném nó xuống, nó sẽ trình kiến một mặt nào đó. Cơ học lượng tử xác minh rằng con súc sắc sẽ trình kiến và một lúc 6 mặt. Một cách để giải quyết mâu thuẫn này là nhỏ súc sắc đẹp trình kiến mọi mặt không giống nhau trong những vũ trụ không giống nhau. Trong một thiên hà nó trình kiến khía cạnh 1, vào một vũ trụ không giống nó trình kiến mặt 2, với v.v….Nằm vào một vũ trụ họ chỉ nhận ra một mặt của thực trên lượng tử đó.

4 / nút IV (các quy mô toán học dẫn đến cả IV)

Nếu họ xét đến tài năng tồn tại những quy biện pháp vật lý khác, họ sẽ thu được rất nhiều vũ trụ tuy nhiên song nằm trong mức IV.

Chúng ta hoàn toàn có thể kể đến ý kiến của hai bên triết học: Plato và Aristote.

Theo Aristote thì thực tại thứ lý là cơ bạn dạng còn ngôn ngữ toán học chỉ là 1 trong phương tiện biểu thị gần đúng thực tại.

Trái lại Plato thì nhận định rằng các kết cấu toán học mới là thực tại cơ bản. Phần lớn nhà thiết bị lý tân tiến lại có định hướng thiên về hệ chủng loại (paradigme) Plato, họ cho rằng sở dĩ toán học hoàn toàn có thể mô tả thực tại đẹp vì vậy chỉ vày thực tại đồ lý có thực chất toán học! Như vậy sau cuối mọi việc vật lý về thực tế là những bài toán toán học (xem góc nên trên của hình 2). Một kết cấu toán học là một trong những thực thể trừu tượng tồn tại không tính không thời gian. Tegmark cho rằng mọi kỹ năng khả dĩ của các vũ trụ đều có xác suất tồn tại. Lẽ dĩ nhiên phần lớn các vũ trụ này đều không tiêu thụ sự sống.

Tóm tắt các mức

Có thể tóm tắt 4 nút vũ trụ trình bày ở bên trên trong một mẫu vẽ tổng hợp tiếp sau đây ( coi hình bên dưới đay)

Hình này còn có 4 góc:

I / Góc trái trên: những vũ trụ tuy vậy song nấc I, cư trú trong thuộc một khủng hoảng bong bóng (bubble), quy chế độ vật lý như thể nhau, các điều kiện lúc đầu có thể khác nhau, sự trường thọ của chúng dựa trên CMB Þ ngoài trái đất vô cùng, vật dụng chất phân bố đều vào vũ trụ.

II / Góc trái dưới: những vũ trụ song song mức II, cấu thành vày nhiều bong bóng, những hằng số trang bị lý, những hạt cơ bản, số chiều không gian trong những bong bóng hoàn toàn có thể khác nhau.

III / Góc cần dưới: ko đưa cung ứng những loại vũ trụ mới, song kéo những vũ trụ tuy vậy song về xung quanh ta, những vũ trụ tuy vậy song nút III tất cả các đặc thù như ở tầm mức I&II, có nguyên lý unitarity, nguyên tắc này đúng ngay cả đối với hấp dẫn lượng tử.Trạng thái sống, bị tiêu diệt của nhỏ mèo Schrodinger ở trong 2 vũ trụ cổ điển song song.

IV / Góc yêu cầu trên: nhiều kết cấu toán học khác biệt (với đều phương trình thiết bị lý khác nhau) vẫn cho các vũ trụ tuy nhiên song không giống nhau, sự vĩnh cửu mức IV dựa vào phỏng thuyết thực tại toán học = thực tại vật dụng lý, có thể kiểm nghiệm nhờ một kim chỉ nan TOE (Theory of Everything-Lý thuyết thống nhất phần lớn vật).

Những ý tưởng tương đương trong Phật học

Trong Phật học tập <3>, ngoài trái đất cũng mang ý nghĩa đa nguyên. Phật giáo phân quả đât thành 3 loại: tè thiên, Trung thiên và Đại thiên. Đại thiên trái đất (大? 千? 世 界) gồm khoảng chừng một tỷ nắm giới. Từ thời điểm cách đó hơn 2500 năm Phật học vẫn biết ko kể thế giới họ đang sống còn có hằng hà sa số quả đât khác. Đa nguyên là nguyên lý cơ bạn dạng của vũ trụ.

Cao Chi

Tài liệu tham khảo

<1> George Ellis, Does the Multiverse Really Exist ? Scientific American, tháng 8/ 2011.Alexander Vilenkin và Max Tegmark, The case of parallel universe, Scientific American, mon 7/2011.<2> Max Tegmark, Parallel Universes,Scientific American mon 5/2003.<3> Edward Conze, A short history of Buddhism: Tam thiên, đại thiên, nhân loại (三 千, 大 千, 世 界) trong Phật học gồm một tỷ cố giới.